فهرست محتوا
طبیعت سیستان و بلوچستان، با وجود کم‌لطفی گردشگران و مسئولان گردشگری کشور، دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوانی است که قابلیت ایجاد یکی از بهترین تجارب توریستی را برای بازدیدکنندگان دارد. علاوه بر این جاذبه‌ها، ارتباط مسافران با مردمان خون‌گرم این منطقه، خاطراتی فراموش‌نشدنی را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. همچنین پذیرایی از انواع غذاهای سنتی و محلی در رستوران‌های استان، از دیگر دلایلی است که می‌تواند گردشگران را به خود جلب کند.
قبل از سفر به این منطقه، توصیه می‌شود که اطلاعات کاملی درباره جاذبه‌های گردشگری آن را کسب کنید، که در این مقاله ما برخی از معروف ترین این جاذبه ها را شرح می دهیم:
روستای درک
در روستای درک، تلاقی آب دریا با شن‌های کویر به‌وضوح قابل مشاهده است. این منطقه جذاب در جنوب ایران واقع شده و یک تجربه یکتا از تلاقی دو عنصر مختلف، از ساحل صخره‌ای تا نخلستان‌ها، را ارائه می‌دهد.
روستای درک از جاهای دیدنی استان سیستان و بلوچستان می باشد و در امتداد دریای عمان واقع است. این روستا در حوزه شهرستان زرآباد قرار دارد و در فاصله ۱۲۰ کیلومتری بین کنارک و درک، دو بندر مهم چابهار و بندرعباس قرار دارد.
ساحل درک، نزدیک‌ترین نقطه سیستان و بلوچستان به تنگه هرمز می باشد و در آن اقیانوس هند و دریای عمان به یکدیگر می‌رسند. این ساحل شهودی خیره‌کننده دارد؛ از سه نوع ساحل شنی، ماسه‌ای و مرجانی گرفته تا امکان تجربه درمان‌های طبیعی با ماسه‌های سفید آن. طلوع و غروب آفتاب در این نقطه از طبیعت سیستان و بلوچستان، از جمله زیباترین چیزهایی است که می‌توانید تجربه کنید. این ساحل در فاصله ۱۷۰ کیلومتری از منطقه ﺁزاد چابهار و در مسیر جاده ترانزیتی بندر کنارک به بندر جاسک قرار دارد و به‌ویژه به دلیل پاکیزگی بی‌نظیرش، توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند.
برای اقامت در روستای درک، می‌توانید در اقامتگاه‌های بومی که توسط بومیان محلی اداره می‌شوند، اقامت کنید. این اقامتگاه‌ها غذاهای بومی خوش‌طعمی را ارائه می‌دهند و به اقتصاد روستا کمک می‌کنند. همچنین روستای درک از جاهای مناسب برای کمپینگ است و تماشای آسمان پرستاره و طبیعت بکر آن تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود. بهترین زمان برای سفر به این روستا از اواسط پاییز تا اوایل بهار است، زیرا هوای مطبوع و بادهای خنکِ روستا در این ماه‌ها، تجربه ی سفر را دل انگیز تر می کند.
سواحل مکران
ساحل‌های مکران، یکی از جاذبه‌های طبیعی در طبیعت سیستان و بلوچستان است که با زیبایی‌ها و موقعیت جغرافیایی خاص خود، هر روز بیشترین تعداد گردشگر را به خود جذب می‌کند.
سواحل مکران، با ساحل‌های صخره‌ای، ماسه‌ای و مرجانی خود، همچنین موقعیت منحصربه‌فردش در کنار دریا، تلفیق بیابان و دریا، و نیز فرهنگ و زیست‌محیط غنی این منطقه، امکانات زیست‌گردشگری را فراهم کرده و شرایط مساعدی را برای اشتغال‌زایی و توسعه گردشگری ایجاد کرده است.
برخی از جاهای دیدنی اطراف سواحل مکران عبارتند از:
- گورستان جن تیس: واقع در روستای تیس شهرستان چابهار، این گورستان با آثار باستانی و تاریخی جذابی از جمله جاذبه‌های مهم منطقه است.
- کوه‌های مریخی چابهار: کوه‌هایی با مناظر فراوان و فوق‌العاده که در فاصله ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری شهرستان چابهار واقع شده‌اند.
- تالاب لیپار چابهار: یکی از تالاب‌های دیدنی و زیبای منطقه که در فاصله ۱۵ کیلومتری شرق چابهار و نزدیکی روستای رمین قرار دارد.
- چشمه گل افشان چابهار (بندر تنگ): این چشمه در فاصله ۸۰ کیلومتری کنارک و در روستای تنگ واقع شده‌است.
- غارهای بان مسیتی: غارهای زیبا و دیدنی در فاصله ۵ کیلومتری شمال غربی روستای تیس و دامنه کوه شهبازبند.
- ساحل و اسکله بریس: واقع در جاده چابهار-گواتر، در فاصله ۶۰ کیلومتری شرقی بندر چابهار و در روستای بریس.
- ساحل صخره‌ای چابهار (ساحل دریا بزرگ): ساحلی خاص با صخره‌های بزرگ و منظره زیبا که در جاده چابهار-رمین واقع شده‌است.
تالاب لیپار چابهار
. این تالاب در فاصله ۲۰ کیلومتری شرق چابهار واقع شده و در جاده ساحلی چابهار به گواتر، کنار روستای لیپار قرار دارد. ایجاد این تالاب به دلیل ایستای آب اقیانوس عمان در میان دو کوه بوده و با ظاهر زیبا و رنگ فریبنده‌اش، توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند.
رنگ صورتی مایل به سرخ تالاب لیپار در چابهار از جلبک «دونالیلا سالینا» و باکتری «هالوباکتری» ناشی می‌شود. این جلبک و باکتری در شرایط شور و مناسب رشد می‌کنند و کاروتنوئید صورتی تولید می‌کنند. این پدیده به عنوان “کشنده سرخ” شناخته می‌شود و باعث کمبود اکسیژن ماهی‌ها و سایر آبزیان تالاب می‌شود.
تغییر رنگ آب تالاب لیپار در چابهار به دلیل شرایط مختلف محیطی متفاوت است. در ماه‌های فروردین تا اسفند، تاثیرات آب و هوا، جریان‌های دریایی، ورود مواد آلی و معدنی از رودخانه‌ها و خورها، و فعالیت جلبک‌ها و باکتری‌ها رنگ آب را به قرمز و سرخ می‌رساند. در طول تابستان، آب کم‌آب می‌شود و رنگ صورتی کمتر به چشم می‌آید. بهترین زمان برای بازدید از تالاب لیپار اواخر زمستان تا بهار است، زیرا در این مواقع، آب تالاب جذابیت بیشتری دارد و پرندگان مهاجر نیز در این فصل‌ها بیشتر به چشم می خورند.
کوه های مریخی چابهار
کوه‌های مریخی چابهار به دلیل شکل منحصربه‌فردشان معروف اند. این کوه‌های معروف به کوه‌های مینیاتوری، از نظر سبک رنگی و شکل‌های غیرمعمولشان، جزو مقاصد طبیعت‌گردی معروف جهانی محسوب می‌شوند و همین امر سبب می شود هر ساله، همایش مریخ نوردی در این منطقه برگزار می‌شود، که علاقه‌مندان می‌توانند از زیبایی‌های این منطقه لذت ببرند.
بهترین زمان برای سفر به کوه‌های مریخی چابهار اوایل بهار، پاییز و زمستان است. در تابستان‌ها هوا بسیار گرم و خشک است و باد و گرد‌و‌خاک ممکن است بازدید را مشکل کند. ساعات اولیه روز یا عصر، بهترین زمان برای بازدید هستند تا از تابش مستقیم آفتاب جلوگیری شود. تماشای ستارگان در تاریکی شب، در این مکان نیز تجربه ای بی نظیر به شما می دهد.
گورستان جن تیس
گورستان جن تیس، یک جاذبه مرموز در مکان های دیدنی سیستان و بلوچستان است. این گورستان با سنگ‌قبرهای عظیم‌الجثه‌اش، مکانی جذاب و مخوف برای ماجراجویانی است که به دنیای ماورالطبیعه علاقه‌مندند. طبق باور مردم محلی، این گورها متعلق به جن‌ها هستند و در شب، جن‌ها بر سر گورها از دست‌رفتگان خود مرثیه می‌خوانند. این باورات محلی موجب شده تا این گورستان به نام “گورستان جن تیس” شناخته شود. در کنار این گورستان، گورستان عادی روستای تیس واقع شده که برای دفن مردم استفاده می‌شود. گورستان شماره ۱ تیس نیز با سابقه‌ای تاریخی به دوران صفویه برمی‌گردد و به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.
گورستان جن تیس در فاصله ۳۰۰ متری غرب روستای تیس در جنوب قلعه پرتغالی‌ها قرار دارد. محیط و شیوه حفاری قبرها سوالاتی را در ذهن اهالی ایجاد کرده‌اند که باعث تامل در واقعیت یا افسانه بودن این گورها می‌شود. هر چند که برخی به واقعیت این گورستان اعتقاد دارند، اما دیدگاه‌های مخالف نیز وجود دارد. از مکان های دیدنی سیستان بلوچستان در اطراف این گورستان می‌توان به آرامگاه سید غلام رسول، قلعه پرتغالی‌های چابهار، مسجد جامع تیس، و غارهای بان میستی نیز اشاره کرد.
جنگل های حرا
جنگل‌های حرا در هشت منطقه حفاظت‌شده در سواحل جنوبی ایران، به ویژه در خیلج فارس و دریای عمان، از جمله کناره‌های شمالی و جنوبی جزیره قشم، جنگل نای‌بند استان بوشهر و بخش‌هایی از چابهار در استان سیستان و بلوچستان را شامل می‌شوند. این جنگل‌ها زیستگاه بسیاری از پرندگان و جانوران دریایی هستند.
این جنگل‌ها در هنگام بالا آمدن آب دریا به صورت جزیره‌ای ظاهر و در هنگام جزر زیر آب می‌روند. بخش‌هایی از جنگل حرا در نزدیکی خلیج گواتر نیز وجود دارد که در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شهر چابهار و در مرز ایران و پاکستان قرار دارد. دلیل شهرت این جنگل‌ها ارتباط آن‌ها با آب‌های شور و توانایی درختان حرا در سازش با محیط‌های گرمسیری و شور است.
بهترین زمان برای بازدید از این جنگل‌ها از اواخر پاییز تا اوایل بهار می‌باشد که هوا مناسب‌تر و زیبایی‌های فصلی به اوج خود می‌رسند.
بندر گواتر، ملقب به خلیج گواتر
این بندر هم‌مرز با پاکستان است و در نزدیکی دریای عمان قرار دارد. یکی از مهمترین ویژگی‌های این منطقه، صخره‌ها و موج‌شکن‌های طبیعی ساحلی است که امواج با برخورد به آن‌ها موج‌هایی تا ارتفاع ۵ متر ایجاد می‌کنند. این منطقه همچنین به‌دلیل قرارگیری در مجاورت با جنگل‌های حرا، به یکی از مناطقی تبدیل شده که توسط محیط‌زیست حفاظت می‌شود و هر ساله میزبان تعداد زیادی از پرندگان مهاجر می‌شود.
بهترین زمان برای سفر به بندر گواتر، فصل‌های زمستان و بهار است که هوا مناسب است و از جاذبه‌های منطقه لذت برده می‌شود.
غذاهای محلی بندر گواتر از جمله کرائی، بریانی و کابلی پلو است که با استفاده از ادویه‌های متفاوت و تازگی مواد از جذابیت خاصی برخوردارند. همچنین می‌توانید انار گلی و زیتون محلی را نیز امتحان کنید.
از جاذبه‌های منطقه می‌توان به صخره‌ها و موج‌شکن‌های طبیعی ساحلی، بازارهای محلی، و فعالیت‌هایی مانند ماهیگیری و حصیر‌بافی اشاره کرد.
جاهای دیدنی اطراف بندر گواتر شامل مکان‌هایی مانند کوه‌های مینیاتوری (مریخی)، دریاچه صورتی لیپار، بندر بریس، بندر پسابندر، و جنگل‌های حرا می باشند.
شهر سوخته
شهر سوخته به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و جهان شناخته می‌شود، با ظرفیت‌های برجسته تاریخی و حجم بالای آثار باستانی، این منطقه جاذبه‌ای ارزشمند برای باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به تاریخ است. در سفر به شهر سوخته، موزه‌ای بزرگ و وسیع شاهد آثار باستانی گنجانده شده است.
شهر سوخته از مکان های دیدنی سیستان و بلوچستان در زابل به شمار می‌رود. این منطقه باستانی در گذشته نقش مهمی در ارتباط بین شبه‌قاره هند و آسیای مرکزی با تمدن‌های حاشیه خلیج فارس داشته است. شهر سوخته، یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران باستان و از مهمترین تمدن‌های شرق فلات ایران نیز بوده است. این منطقه اطلاعات جامعی در خصوص فرهنگ، اقتصاد و اجتماع ایران باستان را ارائه می‌دهد و در بررسی‌های باستان‌شناسی، تحولات چشمگیری در زمینه‌های مختلفی مانند بازرگانی، معماری، هنر و علوم دیده می‌شود.
موزه شهر سوخته مجموعه‌ای است که آثار و اشیاء کشف شده از منطقه باستانی شهر سوخته و مناطق باستانی دیگر استان‌های خراسان جنوبی، کرمان، و سیستان و بلوچستان را به نمایش می‌گذارد. این موزه شامل اشیاء سفالی، سنگی، پیکرک‌ها، مهره‌ها و نمونه‌های بازسازی شده از گورستان‌های کشف شده در شهر سوخته است. موزه شهر سوخته در جاده زابل به زاهدان قرار دارد و در ساعات معینی از روز باز است. درباره علت سوختگی شهر سوخته، نظرات مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند که علت آتش‌سوزی از دست فعالیت‌های صنعتی در اطراف شهر بوده، اما برخی دیگر این نظر را رد می‌کنند و اعتقاد دارند که علت آتش‌سوزی بر اثر تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آب بوده است.
ساحل و اسکله بریس
ساحل بریس، یکی از مقاصد گردشگری پرطرفدار در نزدیکی چابهار، است. این ساحل دارای یک اسکله ماهیگیری فعال است که جذابیت بیشتری به منطقه می‌بخشد. صخره‌های بلند و زیبای ساحل بریس به همراه موج‌فشان‌های طبیعی، جلب توجه گردشگران را به همراه دارند. حضور در ساحل بریس در زمان‌های طلوع و غروب خورشید به شما تجربه‌ای فوق‌العاده از زیبایی‌های طبیعت ارمغان می‌آورد. اما به دلیل محدودیت‌های امنیتی، باید از نزدیکی به صخره‌ها و سواحل در زمان‌های بادی پرهیز کنید.
روستای بریس در نزدیکی ساحل صخره‌ای واقع شده و مردمان آن از ماهیگیری و تجارت امرار معاش می‌کنند. صید اصلی آن‌ها، کوسه ماهی و میگو است. این روستا ارتفاع ۱۰ متری از سطح دریا دارد و گرچه در منطقه‌ای گرم و مرطوب واقع شده، اما به دلیل نزدیکی به دریا خشکی زیادی ندارد. از جاذبه‌های طبیعی اطراف شامل صخره بریس و کوه‌های مریخی هستند. اسکله‌های بندرگاهی مهمی مانند اسکله بریس و کنارک نیز در نزدیکی روستا واقع شده‌اند و جزء جاذبه‌های گردشگری منطقه می باشند.
ساحل صخره ای چابهار
ساحل صخره‌ای چابهار به علت موج‌های قوی و صخره‌های خود معروف است. موج‌ها در این ساحل، گاها به ارتفاع ۱۵ متر می‌رسند و همواره به ساحل می‌خورند، به‌ویژه در فصل بادهای موسمی. صخره‌های این ساحل از جنس مواد مقاوم مانند ماسه‌سنگ و گرانیت هستند که با مرور زمان به شکل فرسایش و ایجاد خاصیت‌های منحصربه‌فرد خود شکل گرفته‌اند. این فرآیند شکل‌دهی به ساحل هزاران سال طول می‌کشد و باعث ایجاد صحنه‌های زیبا و تماشایی می‌شود.
بهترین زمان برای بازدید از ساحل صخره‌ای چابهار و تماشای موج‌های خروشان آن، در اواسط تابستان است، به‌ویژه در میانه تابستان که بادهای موسمی به اوج خود می‌رسند. در این زمان، تماشای فوران آب در ساحل به‌ویژه در هنگام غروب آفتاب، بسیار جذاب و دیدنی است.
تفریحات در ساحل صخره‌ای چابهار شامل تماشای موج‌های فوق‌العاده، قدم زدن روی ساحل در زمان غروب آفتاب، مشاهده لاک‌پشت‌ها، پرندگان و جانوران دریایی، لذت بردن از غذاهای دریایی محلی و امتحان کردن غذای محلی مانند ساندویچ کوسه می‌شود. اما شنا در این ساحل بسیار خطرناک است و توصیه نمی‌شود.
پوشش گیاهی در ساحل صخره‌ای چابهار بسیار کم است و اصلی‌ترین پوشش گیاهی آن خزه‌های رشد کرده روی صخره‌هاست. در ضمن، می‌توانید مرغان دریایی، خرچنگ‌ها، ستاره‌های دریایی، صدف و حلزون، و نیز ماهی‌های مختلف را در آب‌های اطراف مشاهده کنید، به‌ویژه در زمان جزر و مد.
نکته ی مهم در طبیعت سیستان و بلوچستان
با توجه به بکر بودن مکان های ذکر شده، باید در سفر به این مناطق به این نکته توجه داشته باشید که، ممکن است برخی امکانات ازقبیل نزدیکی به پمپ بنزین، دسترسی آسان تر به رستوران و غیره کم تر است و در نتیجه باید مجهز تر سفر کنید!
